Voorzitter, allereerst dank voor de uitgebreide toelichtingen die alle portefeuillehouders hebben gegeven op de lopende en geplande ontwikkelingen. Aan de hand van de diverse programma’s stel ik namens GroenLinks nog een aantal zaken aan de orde.

Bij ‘Bevolking en bestuur’ lezen we over het Neustadt-treffen in ons eigen Nieuwstadt in 2027 als deze stad haar 750-jaar stadsrechten viert. Een jaar eerder zal Susteren haar 750-jaar stadsrechten vieren. Het lijkt mij zeer verstandig om met beide feestelijke gebeurtenissen al rekening te houden in de eerstvolgende begroting (1). Graag een reactie van het college.

Dan een aardig idee in het kader van het Neustadt-treffen in 2027. Enkele weken geleden waren de burgemeester en ik bovenin de kerktoren van Nieuwstadt. We beklommen de ladders en trappen tot bij de klokken waar we door de galmgaten naar buiten konden kijken en we een prachtig uitzicht over Nieuwstadt en omgeving hadden. Aanleiding voor dit bezoek is mijn idee om deze kerktoren voor publiek toegankelijk te maken (2) op bepaalde dagen in het jaar, bijvoorbeeld kermiszondag. Ik zie mogelijkheden maar ik ben geen expert. Het lijkt mij verstandig om een bedrijf te laten onderzoeken of het publiek toegankelijk maken, überhaupt mogelijk is. Als er aan alle geldende veiligheidsvoorschriften voldaan kan worden, is het kostenplaatje natuurlijk de volgende vraag. Kan de ph Toerisme dit noodzakelijke onderzoek toezeggen? Wat zou het mooi zijn als we in het weekend van het Neustadt-treffen in 2027 de openstelling van de kerktoren samen feestelijk kunnen vieren.

Onder ‘Bevolking en bestuur’ hoort ook de informatievoorziening naar de inwoners toe. In ’t Waekblaad zag ik een duidelijk overzicht van de inkomsten en uitgaven van de gemeente Maasgouw in de week voorafgaand aan de begrotingsbehandeling. Is het college genegen om voortaan de inkomsten en uitgaven van de gemeente Echt-Susteren op een vergelijkbare wijze in ’t Waekblaad te publiceren (3)? Graag een reactie.

Nog een ideetje is het aanbieden van een welkomstpakket aan kersverse ouders (4). Als het goed is, weet onze gemeente op welk adres een piepjonge inwoner woont. Wat zou het mooi zijn als we als gemeente een welkomstpakket aanbieden aan de ouders met daarin vooral info over alle organisaties die klaar staan met hulp en goede raad. Uiteraard kan er tevens informatie worden gegeven over alle beschikbare regelingen voor jonge gezinnen met een smalle beurs. Ook wandel- en fietsroutes zouden niet misstaan in zo’n welkomstpakket.

Dan wil ik, in het kader van vernieuwende democratie zoals ph Hessels dat zo mooi noemde tijdens de Algemene Beschouwingen, terugkomen om het uitdaagrecht (5) ofwel in goed Engels het ‘right to challenge’. De ph noemde dat in juli nog een sympathiek idee maar waarschuwde voor teleurstellingen onder inwoners, even kort samengevat. Op 26 oktober jl. was er in de Tweede Kamer een meerderheid voor een amendement van ChristenUnie, CDA, GroenLinks, PvdA en D66 om het uitdaagrecht wettelijk te verankeren. Ik vraag het college op om deze ontwikkeling nauwgezet te volgen en lokaal uit te dragen. Overigens staat het uitvoering geven aan het uitdaagrecht ook genoemd in het provinciale coalitieakkoord Elke Limburger Telt.

Tot slot en ook passend bij de vernieuwende democratie wil ik het kort hebben over jongerenparticipatie (6). Onze complimenten voor wethouder Leurs die hiermee enthousiast aan de slag is gegaan. Deze week weer een mooi artikel in ’t Waekblaad. We blijven dit belangrijke initiatief op de voet volgen.

Onder het programma ‘Beheer openbare ruimte’ vraag ik om aansluiting bij het Nederlands Kampioenschap Tegelwippen. Het gaat mij niet om de wedstrijd maar om bij inwoners de verstening van voor- en achtertuintjes terug te dringen. Ook pleintjes, hofjes en woonerven die onder beheer van de gemeente vallen, kunnen natuurlijk in het kader van het NK Tegelwippen 2024 onder handen worden genomen. Ik breng de versteende pleintjes in de Eenbesweg, Anjerstraat, Sleedoornstraat en Harmoniestraat in Nieuwstadt nogmaals onder uw aandacht. Die moeten echt klimaatadaptief worden ingericht. Kan de ph toezeggen om onze gemeente aan te sluiten bij het NK Tegelwippen (7)? Ook zonder officieel aan tegelwippen te doen, kan de gemeente inwoners verleiden om hun voortuin te vergroenen. Het voorbeeld van Maasgouw kan bijvoorbeeld worden gevolgd (8): voorafgegaan van een keukentafelgesprek bieden zij gratis planten, teelaarde, tuinadvies én hulp bij het afvoeren van stenen aan.

Wat de gemeentelijke pachtgronden betreft die liberaal worden verpacht, lezen we dat het college werkt aan een duurzaamheidsprotocol. De aanleg van kruidenrijke akkerranden en landschapselementen wordt hierdoor bevordert. We lezen verder dat het college in dit kader ook het gebruik van glyfosaat op gemeentelijke landbouwgronden aan banden wil leggen. Dat vinden we geweldig nieuws! We vroegen al naar deze actie tijdens de Algemene Beschouwingen van 2021 en 2023.

Voorzitter, vanaf november 2018 vraag ik aandacht voor de fietsersoversteek bij de Pissummerweg en de N276. Tijdens de Kadernota werd door het college aangegeven dat in het tweede kwartaal van 2024 een veilige oversteek voor fietsers eindelijk gerealiseerd zal worden. Ik lees dit nu ook terug in de begroting. Ik wil het college vragen om alert te blijven op mogelijke vertraging en uitstel door de provincie; het heeft nu echt lang genoeg geduurd. Met name voor schooljeugd zou dit een enorme verbetering zijn. In het verlengde hiervan wil ik het hebben over het stuk snelfietsroute tussen de Heidestraat en de N276; dat is op dit moment nog niet voorzien van lantaarnpalen. Dit is ons inziens wel wenselijk. Tegenwoordig bestaat er openbare ledverlichting die inschakelt als bewegingssensoren een fietser signaleren en gaan daarna weer uit. Dit zou op deze schoolroute een uitkomst zijn. Dan wordt de duisternis beschermt want ook dat is weer belangrijk voor het dierlijke nachtleven. Kan de ph toezeggen om te onderzoeken of ledverlichting op dit stuk snelfietsroute tussen Heide en de N276 mogelijk is (9)?

We lezen in de begroting dat er steeds meer aandacht komt voor de biodiversiteit en dat vinden we heel goed! Naast ecologisch beheer van de gemeentelijke bermen zien we nu ook omvorming van intensief beheerde gazons binnen de bebouwde kom naar extensief en gefaseerd beheer waar dat mogelijk is. Dus intensief maaien waar het moet en extensief maaien waar het kan. De biodiversiteit en inheemse kruiden krijgen zo op steeds meer plekken de kans om zich te ontwikkelen. Dit komt tevens de klimaatadaptatie ten goede. Onze complimenten!

In de begroting staat dat het gebruik van de elektrische dienstauto’s wordt gemonitord. Is het een idee om de gemeentelijke elektrische dienstauto’s ook voor inwoners als deelauto beschikbaar te stellen (10), bijvoorbeeld in de avonduren? Graag een reactie van het college.

We zien dat de opslag van duurzaam opgewekte energie een steeds prominentere rol krijgt om het lokale netwerk te ontlasten en daarmee de energietransitie zich verder te laten ontwikkelen. Zo is er een zonnepark dat interesse heeft in opslag. Ook opslag van energie en een energiehub op leisurepark In de Bandert en De Berk III worden onderzocht. In november 2021 wezen we hier al op en heel goed dat het college het belang van opslag nu ook inziet.

Wat het isoleren van spouwmuren betreft is er een kink in de kabel gekomen door een uitspraak van de Raad van State. Als de eigenaar van een woning de spouw wil laten isoleren moet er eerst een jaarrond ecologisch onderzoek worden uitgevoerd naar de aanwezigheid van vleermuizen. Dit kost veel geld en tijd waardoor een particulier de spouw hoogstwaarschijnlijk niet zal isoleren. Een gemeentelijk SoortenManagementPlan (afgekort met SMP) kan dit oplossen (11). Tevens kunnen soorten als de gierzwaluw en de huismus worden meegenomen in het onderzoek. Een tijdelijke pre-SMP kan ook. Diverse gemeenten in Nederland hebben al een SMP en kunnen hierdoor particulieren snel duidelijkheid verschaffen over de aanwezigheid van vleermuizen en of er wellicht eerst mitigerende natuurvriendelijke maatregelen moeten worden getroffen. Is het college bereid een gemeentelijk SoortenManagementPlan op te laten stellen en zo ja om met de kosten dan rekening te houden bij de kadernota 2025?

Wat de afvalstoffenheffing betreft ben ik blij te vernemen dat het college gehoor heeft gegeven aan onze wens om een nivellering toe te passen. Zonder aanvulling van €300.000 zou het vaste deel met nog eens een tientje per huishouden zijn gestegen. We vinden een verhoging van €20 al veel, zeker als je beseft dat er vooralsnog geen betere service tegenover staat waardoor inwoners de gelegenheid zouden krijgen om nog beter hun afval te scheiden.

Als laatste punt in het programma ‘Beheer openbare ruimte’ vraag ik aandacht voor de kunstgrasvelden met rubbergranulaat (12). Recent heeft de Europese Unie besloten om sportclubs en gemeenten 8 jaar de tijd te geven om de rubberkorrels te verwijderen van kunstgrasvelden omdat die korrels slecht zijn voor het milieu. Al in 2017 vroegen we hiervoor aandacht en nu is er beleid geformuleerd dat we als gemeente dienen te volgen. Wat GroenLinks betreft wachten we niet 8 jaar maar maken we zo snel mogelijk een einde aan het sporten op vermalen autobanden. Niet alleen om milieuschade verder te beperken maar omdat de agenda’s van de gespecialiseerde bedrijven binnen enkele jaren zullen volstromen en dit een prijsopdrijvend effect zal hebben. Ook vermoeden wij dat het rubbergranulaat als chemisch afval afgevoerd en verwerkt moet worden en dat zal de komende jaren ook alleen maar duurder worden. Kortom: beste college, wacht niet 7 of 8 jaar maar kom veel eerder in actie om niet langer het milieu te schaden maar ook om de kosten te beperken.

Ik ga verder met het programma ‘Cultuur en sport’. Allereerst wil ik vragen naar het laatste nieuws omtrent Open Jongerencentrum The Curve (13). We lezen op social media dat The Curve op 25 november voor de laatste keer geopend zal zijn op de huidige locatie aan de Diepstraat. We hopen dat het college nog steeds bezig is om ze aan een andere locatie te helpen.

Verder lees ik dat de zorg en aandacht voor cultureel erfgoed binnen de gemeentelijke organisatie gepositioneerd wordt. We vragen regelmatig aandacht voor behoud dan wel weer zichtbaar maken van cultuurhistorische plekken en gebouwen. In dit kader past ook regelmatig overleg met organisaties als de lokale heemkundeverenigingen. Ik hoop dat ph Pustjens dit blijft uitvoeren en dat het thema cultuurhistorie ook een prominente plek krijgt in de Omgevingsvisie. Recent las ik bijdragen van de heren Benoit Locht en Piet Vinken die als ambassadeurs hartstochtelijk pleitten voor verankering van blijvende aandacht voor cultuurhistorische plekken en gebouwen. Eenmaal weg is voor altijd weg.

Alles wat met De Domijnen te maken heeft, denk aan de leeswinkel in Echt, valt ook onder het domein ‘Cultuur en sport’. Je hoort steeds vaker dat het voorlezen vanaf piepjonge leeftijd erg belangrijk is voor de taalontwikkeling en voor de leesbevordering. Helaas zijn niet alle ouders in de gelegenheid of voldoende vaardig om leuk en spannend voor te lezen aan hun kinderen. In diverse Limburgse plaatsen is de Voorleesexpress actief. De Voorleesexpress koppelt een vrijwilliger aan een gezin waarna de vrijwilliger voor een bepaalde tijd gaat voorlezen bij dat gezin thuis. Ik verzoek het college aan De Domijnen te vragen om de gemeente Echt-Susteren aan te sluiten bij de Voorleesexpress (14).

We zijn verheugd te vernemen dat er in het centrum van Echt een openbare schaakgelegenheid komt. Dat is geweldig! Een kunstwerk in het centrum van Echt in de buurt van De Valk en het Ursulinenplein was al eerder toegezegd en ook daar zijn we dankbaar voor! Toch moeten we ook nog wat te zeiken hebben over het centrum van Echt en waar kun je dat beter doen dan in een openbaar toilet, ware het niet dat de lokale ondernemers een openbaar toilet vooralsnog niet zien zitten. Gelukkig wordt er wel nog gepraat over het aansluiten bij de Hoge Nood app en laten we dat dan maar eerst eens proberen. Overigens heeft dit laatste weinig met sport en cultuur te maken, merk ik nu.

Dan maar gauw door naar het programma ‘Sociaal domein’. Allereerst onze complimenten voor het aannemen van de Sociaal Boekhouder en het aansluiten bij de Voorzieningenwijzer. Beiden zullen bevorderen dat er meer gebruik gemaakt wordt van allerlei beschikbare regelingen voor inwoners met een smalle beurs. We zijn zeer te spreken over de passie van wethouder Minkenberg waarmee zij uitvoering geeft aan alle plannen die de armoede onder onze inwoners moet verminderen. Uiteraard blijven we als fractie alles kritisch volgen en mogen we als gemeente niet achterover leunen. Het is en blijft keihard werken voor onze inwoners.

We lezen dat de gemeente Sittard-Geleen een proeftijd op samenwonen van uitkeringsgerechtigden aanbiedt, waarbij men gedurende 6 maanden niet wordt gekort (15). Stellen kunnen zonder risico voor hun uitkering uitproberen hoe het is om samen te wonen en er aan wennen wat dat voor hun financiën betekent. Ik hoor graag van het college of we dit ook in onze gemeente kunnen invoeren.

Tot slot kom ik bij het domein ‘Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting’. Ik vraag nogmaals aandacht voor de Lariksstraat. Tijdens de Algemene Beschouwingen pleitte ik nog voor een algehele harde knip tussen Echt-Noord en bedrijventerrein De Berk. Naar mijn mening hoort een woonwijk geen doorgaande verbinding te hebben met een bedrijventerrein. Een definitieve knip is voor de korte termijn misschien een brug te ver. Daarom wil ik aftasten wat er op de korte termijn wél mogelijk is om het woonplezier aan met name de Lariksstraat niet verder aan te tasten en zelfs te verbeteren (16). Zo kan er gekeken worden naar de bebording op de Wilhelminalaan en kan onderzocht worden of navigatiesystemen aangeven dat De Berk via de Lariksstraat te bereiken is. Ook moet er nodig eens gekeken worden of de huidige sluis tussen de Lariksstraat en de Voltaweg nog steeds erbij ligt zoals die ooit is ontworpen. Tot slot vraag ik aan het college om een jaar na gereedkomen van De Berk III een evaluatiemoment te organiseren voor aanwonenden van de Lariksstraat.

Voorzitter, ik ga bijna afronden. Vorige week kwam de raadswerkgroep Duurzaamheid bijeen en toen bleek dat de raadswerkgroep graag focus wil op enkele gebieden. Zo ontstond het idee om Louersveld in Susteren als pilotwijk aan te wijzen waar zoveel als mogelijk duurzame maatregelen in de wijk maar ook in de woningen worden toegepast (17). Om dit idee kracht bij te zetten, dien ik namens de voltallige raadswerkgroep een motie in. Het dictum luidt:

Verzoekt het college:

1.           Te onderzoeken of Louersveld als pilot kan dienen om op het gebied van duurzaamheid tot toekomstbestendige wijken binnen de gemeente te komen.

2.           De financiële gevolgen hiervan voor de gemeente en bewoners in kaart te brengen en gelijktijdig met het pilotvoorstel aan de raad voor te leggen.

 

Reacties van de portefeuillehouders:

  1. het college is van plan om enkele feestelijke activiteiten te bundelen. Ja, er wordt geld voor vrijgemaakt.
  2. kerktoren Nieuwstadt: een bedrijf wordt gevraagd om de benodigde constructie te onderzoeken en om het kostenplaatje op te maken.
  3. publiceren van inkomsten en uitgaven in 't Waekblaad: "gaan we bekijken".
  4. in plaats van een fysiek welkomstpakket pleit de ph ervoor om belangrijke informatie voor kersverse ouders te bundelen op de website bij 'aangeven geboorte'.
  5. de gemeente zal de wet volgen op het gebied van uitdaagrecht.
  6. de ph gaf complimenten terug aan GL voor het blijven hameren op het belang van jongerenparticipatie waardoor het nu op de rol staat.
  7. NK Tegelwippen: "gaan we bekijken" maar ook specifiek naar Eenbesweg, Sleedoornstraat, Harmoniestraat en Anjerstraat te Nieuwstadt.
  8. voorbeeld voortuintjes Maasgouw: "gaan we bekijken".
  9. straatverlichting snelfietsroute tussen Heide en N276: "gaan we onderzoeken".
  10. gemeentelijke elektrische auto's als deelauto: "gaan we bekijken".
  11. SMP wordt in RES-verband al opgepakt maar ook lokaal "gaan we dit bekijken".
  12. verwijderen van rubbergranulaat: "dit heeft onze aandacht".
  13. college is nog steeds met The Curve in overleg over een passende oplossing. Tot die tijd gaat The Curve misschien 'on tour' langs enkele kernen.
  14. VoorleesExpress: ph vraagt bij Sittard-Geleen na hoe dit loopt en indien positief zal dit bij De Domijnen worden aangekaart.
  15. uitkeringsgerechtigden niet meteen korten bij samenwonen: na de proef zal het college de evaluatie opvragen bij Sittard-Geleen en indien positief zal dit worden overwogen.
  16. Lariksstraat: ph bekijkt met ambtenaren of er op de korte termijn nog laaghangend fruit is (bebording - navigatiesystemen - sluis bekijken) en op de lange termijn zal na 1 jaar gereedkomen van De Berk III een evaluatiemoment met de aanwonenden worden georganiseerd.
  17. de motie wordt door het college overgenomen en werd dus niet in stemming gebracht.
Motie
motie Louersveld GL.doc